Padaczka

Padaczka jest powszechnym schorzeniem o podłożu neurologicznym, które sprowadza się do zaburzeń aktywności komórek mózgu, skutkujących dziwnymi odczuciami, emocjami i zachowaniem. Padaczka może również wywoływać drgawki, skurcze mięśni oraz utratę świadomości.

Na padaczkę choruje około 50 milionów ludzi na świecie. Jest rozpowszechniona wśród dzieci i młodzieży oraz osób w podeszłym wieku. Padaczka należy do najczęściej występujących poważnych schorzeń neurologicznych na świecie.

Funkcjonowanie mózgu jest możliwe dzięki milionom maleńkich wyładowań elektrycznych, zachodzących pomiędzy komórkami nerwowymi zlokalizowanymi w mózgu oraz we wszystkich częściach ciała. Padaczka zaburza normalny wzór wyładowań i zastępuje go nadmiernymi wyładowaniami komórek nerwowych (zwanych także neuronami). Może to mieć krótkotrwały wpływ na świadomość chorego, jego ruchy czy doznania.

• Idiopatyczna: czyli taka, gdzie nie ma wyraźnej przyczyny, ale istnieje możliwość obciążenia genetycznego.
• Symptomatyczna: czyli taka, gdzie znana jest przyczyna. Przyczynami padaczki mogą być: uraz głowy, uszkodzenie mózgu podczas porodu, udar, infekcja mózgu lub bardzo sporadycznie – guz mózgu.
• Kryptogenna: czyli taka, gdzie lekarze wierzą, że istnieje przyczyna, ale nie potrafią jej znaleźć.

60% chorych na padaczkę ma jej idiopatyczną odmianę.

Istnieją różne rodzaje napadów, począwszy od krótkich spadków uwagi czy skurczy mięśni, po poważne i długotrwałe drgawki. Napady mogą także różnić się częstotliwością występowania, od tych pojawiających się rzadziej niż raz w roku, do tych dających o sobie znać nawet kilka razy dziennie.

Lekarzom udało się sklasyfikować ponad 30 różnych rodzajów napadów. Objawy różnią się w zależności od rodzaju napadu i mogą obejmować: drżenie mięśni, drgawki, utratę pamięci, mrużenie oczu, sztywność lub wiotczenie mięśni (co może spowodować upadek), bezcelowe zawieszenie wzroku, czy utratę świadomości.

Napady można podzielić na dwie główne kategorie:

• Napady częściowe: rozpoczynają się i obejmują tylko jedną część mózgu. Nazywa się je również „ogniskowymi”, gdyż napad obejmuje tylko jeden obszar mózgu.

• Napady uogólnione: będące wynikiem jednoczesnej zaburzonej aktywności całego mózgu.

Istnieje wiele rodzajów padaczki i lekarze zidentyfikowali ponad sto różnych rodzajów objawów padaczki, które w zależności od umiejscowienia napadu w mózgu, dają o sobie znać w postaci specyficznych oznak i objawów. Ważną rolę odgrywa szczegółowa klasyfikacja, gdyż stanowi swoisty przewodnik leczenia padaczki oraz pozwala określić rokowania pacjenta.

Diagnoza padaczki jest możliwa w przypadku, gdy dana osoba miała dwa lub więcej niesprowokowane napady. Niestety, postawienie definitywnej diagnozy nie jest łatwe, ponieważ nie istnieje żaden pojedynczy test, który może zdiagnozować padaczkę. Pierwszym krokiem w diagnozie padaczki jest określenie rodzaju napadu oraz czynników go wywołujących.

Jeżeli zachodzi podejrzenie, że dana osoba ma padaczkę, wtedy lekarz pierwszego kontaktu kieruje ją do neurologa, który specjalizuje się w leczeniu chorób mózgu i układu nerwowego. Lekarze dysponują wieloma narzędziami oraz technikami badawczymi pomagającymi im w stawianiu diagnozy, w tym między innymi: analizą historii stanu zdrowia pacjenta, relacjami świadków (np. członka rodziny), zapisem wideo, EEG oraz neuroobrazowaniem.

W większości przypadków padaczkę leczy się przy pomocy leków przeciwpadaczkowych (LPP). Celem terapii padaczki jest uzyskanie wolności od napadów przy jednoczesnej minimalizacji efektów ubocznych leczenia. Monoterapia stanowi idealne rozwiązanie terapeutyczne, jednak 30-40% pacjentów wymaga łączenia różnych terapii w celu kontroli napadów.

Stosowanie terapii lekami przeciwpadaczkowymi musi być dopasowane do indywidualnych potrzeb pacjenta. Zarówno wybór leku, jak i określenie jego dawki, zależy od wielu czynników takich jak: rodzaj napadów oraz ich częstotliwość, styl życia oraz wiek chorego. W przypadku kobiet dodatkowo pod uwagę brane jest prawdopodobieństwo zajścia w ciążę. Pacjenci cierpiący na padaczkę powinni stosować się do zaleceń lekarza oraz rozmawiać z nim na temat jakichkolwiek obaw, wynikających z zażywania przepisanego im leku.

Padaczka może pociągać za sobą poważne konsekwencje natury fizycznej, psychologicznej oraz społecznej, których wpływ na jakość życia chorego może być znacznie większy niż w przypadku pacjentów cierpiących na inne przewlekłe choroby. Decyduje o tym wiele czynników, jak chociażby nieprzewidywalność wystąpienia napadów, czy piętno społeczne związane z padaczką.

Ludzie chorzy na padaczkę mogą sami sobie stwarzać problemy natury behawioralnej czy też emocjonalnej, a także należą do grupy o podwyższonym ryzyku niskiej samooceny, wystąpienia depresji czy prób samobójczych. Wiele osób z padaczką żyje w stałej obawie przed kolejnym napadem.

Padaczka może również wpływać na proces edukacji, możliwości zatrudnienia, poczucie niezależności oraz zdolność prowadzenia samochodu i posiadania prawa jazdy.

Padaczka wiąże się ze znaczną śmiertelnością, która jest 2-3 krotnie wyższa niż u ogólnej populacji. Dzieje się tak w związku z czynnikami leżącymi u podstaw padaczki oraz skutkami powtarzających się napadów.

Zagrożenia fizyczne stanowią szczególny rodzaj obawy wynikający z nieprzewidywalności wystąpienia napadów. Wyniki jednego z badań obejmujących pacjentów, którzy w minionym roku przynajmniej raz doświadczyli napadu, wykazały, że 24% miało co najmniej jeden uraz głowy, 16% uległo poważnemu poparzeniu lub oparzeniu, 10% doświadczyło urazu stomatologicznego, a 6% złamania.

W krajach rozwijających się 60-90% ludzi cierpiących na padaczkę nie otrzymuje żadnego leczenia, co wynika z niedoskonałości systemu oraz braku dostępu do opieki zdrowotnej, a także piętna społecznego. Nawet do 30% pacjentów jest oporna na leczenie dostępnymi lekami i wciąż doświadcza niekontrolowanych napadów, co tylko podkreśla potrzebę dalszego opracowywania nowych leków przeciwpadaczkowych.